İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan ve ekonomik aktivitenin öncü göstergelerinden biri olarak kabul edilen Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) mart ayı sonuçları açıklandı. Endeks, martta 47,3 olarak ölçülerek şubat ayındaki 48,3 seviyesinden geriledi ve Ekim 2024’ten bu yana en düşük seviyesini gördü. PMI’ın üst üste 12 aydır 50,0 eşik değerinin altında kalması, sektördeki yavaşlamanın bir yılı geride bıraktığına işaret etti.
Yeni siparişlerdeki düşüş 21 aydır sürüyor
Mart ayında yeni siparişler aylık bazda üst üste 21. kez daraldı. Bu gerileme, Ekim 2024’ten bu yana en belirgin düzeyde yaşandı. Yeni ihracat siparişlerinde ise Kasım 2022’den bu yana en sert düşüş kaydedildi. Katılımcılar, zorlu piyasa koşullarının talep daralmasında ve üretimdeki azalmada etkili olduğunu belirtti. Üretim de Ekim 2024’ten bu yana en keskin düşüşünü sergiledi.
İstihdamda ılımlı azalma sürdü
İmalatçılar, yeni siparişlerdeki zayıflamaya paralel olarak mart ayında istihdamı art arda dördüncü ay azalttı. Ancak bu azalış, aralık ayından bu yana en düşük oranda gerçekleşti. Satın alma faaliyetlerinde gerileme sürerken, girdi ve nihai ürün stoklarında belirgin bir değişiklik olmadı. Özellikle nihai ürün stoklarındaki yatay seyir, son on aylık düşüş trendini sonlandırdı.
Tedarik zincirinde iyileşme sinyalleri
Zayıf girdi talebi, tedarikçilerin teslimatlarını hızlandırmasını sağladı. Böylece teslimat süreleri son altı ayda ilk kez kısaldı ve bu azalma Aralık 2022’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşti. Girdi maliyetlerinde ise liradaki değer kaybına bağlı olarak artış sürdü, ancak bu artış hızı son üç ayın en düşük seviyesine geriledi. Nihai ürün fiyatlarındaki artış da yavaşlayarak yıl başından bu yana en düşük orana indi.
“Talep baskısı azaldı, enflasyonist etkiler sürüyor”
S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, “Hem yurt içi hem de yurt dışındaki zorlu piyasa koşulları, Türk firmalarının yeni sipariş almakta zorlanmasına neden oldu. Azalan talep baskısı, tedarikçilerin teslimatlarını hızlandırmasını sağladı. Ancak liradaki zayıflık nedeniyle enflasyonist baskılar güçlü kalmaya devam etti” değerlendirmesinde bulundu.
Gıda ürünleri üretimde liderliğini korudu
İSO Türkiye Sektörel PMI Mart 2025 raporuna göre, izlenen 10 sektörden 4’ü mart ayında üretimini artırdı. Gıda ürünleri sektörü, güçlü büyüme performansını sürdürerek en hızlı genişleme gösteren alan oldu. Ayrıca ağaç ve kâğıt ürünleri, metalik olmayan mineraller ile kara ve deniz taşıtları sektörlerinde de üretim yeniden artışa geçti. Buna karşın, kimyasal, plastik ve kauçuk ürünlerinde üretim Nisan 2020'den bu yana en belirgin düşüşünü yaşadı.
Sipariş ve istihdamda sektörel farklılıklar öne çıktı
Yeni siparişlerdeki artış, yalnızca gıda ürünleri ile ağaç ve kâğıt ürünlerinde kaydedildi. Ana metallerde ise siparişler, pandemi dönemi hariç tutulduğunda Ekim 2018’den bu yana en sert yavaşlamasını yaşadı. İhracat siparişleri 10 sektörün sekizinde geriledi. Mart ayında istihdam artışı kaydeden sektör sayısı dörde yükseldi. Kara ve deniz taşıtları sektörü, personel artışında başı çekerken, ana metal sanayi en belirgin istihdam kaybını yaşadı.
Teslimat süreleri ve maliyetlerde dengelenme sinyalleri
Martta çoğu sektör satın alma faaliyetlerini kısarken, düşük girdi talebi teslimat sürelerinin kısalmasına katkı sağladı. Elektrikli-elektronik ile giyim ve deri ürünleri dışında kalan sektörlerde teslimat süreleri kısaldı. Ana metal sektörü, tedarikçi performansındaki en güçlü iyileşmenin yaşandığı alan oldu. Girdi maliyetleri keskin şekilde artmayı sürdürse de şubat ayına göre artış hızında yavaşlama gözlendi. Giyim ve deri ürünleri sektöründe maliyet artışı daha ılımlı seyrederken, en hızlı artış ağaç ve kâğıt ürünlerinde görüldü. Nihai ürün fiyatları ise genel olarak yükseldi; yalnızca tekstil sektöründe düşüş kaydedildi.
