Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, bugünkü köşe yazısında dış ticaret verilerini mercek altına alarak, ihracattaki daralma ve ithalatta ara malı kaynaklı artışın dış ticaret açığını büyüttüğünü vurguladı. Şubat ayında dış ticaret açığı 7,8 milyar dolar olarak gerçekleşti ve yılın ilk iki ayındaki toplam açık 15 milyar doları aştı.
Sanayi üretiminde canlanmanın ara malı ithalatını artırdığına dikkat çeken Bakır, bu eğilimin son dört aydır dış ticaret açığını kesintisiz şekilde büyüttüğünü belirtti. Yıllık bazda dış ticaret açığı şubat sonu itibarıyla 84,6 milyar dolara ulaşarak artışını sürdürdü.
Şubat verileri: İhracatta düşüş, ithalatta artış
TÜİK ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan geçici verilere göre, şubat ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,6 azalarak 20,76 milyar dolar oldu. Buna karşın ithalat yüzde 2,4 artışla 28,53 milyar dolara yükseldi. Böylece dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 14,8 artışla 7,77 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 72,8’e geriledi.
Ocak-şubat döneminde ise ihracat yüzde 2 artışla 41,92 milyar dolar olurken, ithalat yüzde 5,9 artarak 57,23 milyar dolara çıktı. Bu dönemde dış ticaret açığı yıllık bazda yüzde 18,2 büyüyerek 15,3 milyar dolara ulaştı.
Sanayi üretimindeki ivme ara malı ithalatını hızlandırdı
Naki Bakır, özellikle sanayi sektöründeki canlanmanın ara malı ithalatında belirgin bir artışa neden olduğunu belirtti. Şubat ayında hammadde/ara malı ithalatı yüzde 8,2 artışla 20,75 milyar dolara yükseldi. Bu eğilim, Ekim 2024’ten bu yana devam eden artışla birlikte beşinci ayda da sürdü.
Tüketim malı ithalatı ise şubat ayında yüzde 0,8’lik düşüş göstererek 4,24 milyar dolara geriledi. Bu, program döneminde tüketim malı ithalatında düşüş yaşanan ikinci ay oldu. Öte yandan, yatırım malı ithalatı da şubat ayında yüzde 21 azalışla 3,47 milyar dolara düştü. Bu gerileme, yatırım eğilimlerinde zayıflamaya işaret ediyor.
İhracattaki düşüş AB dışı ülkelere yönelik oldu
Şubat ayındaki ihracat kaybı özellikle AB dışı ülkelere yönelik gerçekleşti. Avrupa Birliği ülkelerine yapılan ihracat yüzde 0,8 artarak 8,9 milyar dolara çıkarken, diğer ülkelere ihracat yüzde 3,3 düşüşle 11,9 milyar dolara geriledi. En fazla düşüş, Orta Amerika ve Karayipler (%17,3), Avustralya-Yeni Zelanda (%14,6) ve Kuzey Amerika ülkelerinde (%13) kaydedildi.
Ocak-şubat döneminde ise AB ülkelerine yapılan ihracat yüzde 3,8 artışla 17,8 milyar dolar, AB dışındaki ülkelere yapılan ihracat ise yüzde 0,7 artışla 24,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Yıllık dış ticaret açığı yeniden büyüme eğiliminde
Naki Bakır’ın analizine göre, Temmuz 2023’te 121,1 milyar dolarla rekor kıran yıllık dış ticaret açığı, Ekim 2024 itibarıyla 78 milyar dolara kadar gerilemişti. Ancak kasım ayından itibaren ithalattaki artışla birlikte açık yeniden büyümeye başladı.
Kasım sonunda 79,4 milyar dolar olan yıllık dış ticaret açığı, Aralık’ta 82,2 milyar, Ocak’ta 83,6 milyar ve Şubat sonunda 84,6 milyar dolara yükseldi. Dört ayda yıllık açık toplam 6,4 milyar dolar arttı. Bu süreçte ihracat hacmi sınırlı değişimler gösterirken, ithalat tarafındaki hızlanma dikkat çekti.
