Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, bugünkü köşe yazısında Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu mali görünümü detaylı bir şekilde ele aldı. Bakır, küresel ticaret gerilimleri ve iç siyasi belirsizliklerin oluşturduğu kırılgan ortamda, sıkı para politikası mesajlarına karşın kamunun harcama disiplininden uzaklaştığını ve bu durumun bütçe açıklarını hızla büyüttüğünü vurguladı.
Nakit dengesi açık veriyor, bütçe açığı yüksek gelecek
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yarın açıklayacağı merkezi yönetim bütçe verileri öncesinde değerlendirmelerde bulunan Bakır, mart ayına ilişkin açıklanan Hazine nakit dengesi verilerinin, bütçede yüksek bir açıkla karşılaşılacağının sinyallerini verdiğini belirtti. İlk çeyrekte Hazine nakit dengesi toplamda 901 milyar TL açık verirken, bu tutar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 58 oranında arttı.
Mart ayı gelir-gider dengesi bozuldu
Mart ayında Hazine'nin gelirleri 786 milyar TL, harcamaları ise 1 trilyon 84,4 milyar TL oldu. Gelirlerdeki yıllık artış yüzde 51,8 olurken, giderlerdeki artış yüzde 58,3 olarak gerçekleşti. Böylece ay sonunda 298,4 milyar TL’lik nakit açığı oluştu. Bu açık, geçen yılın aynı ayına göre yaklaşık yüzde 79 oranında büyüdü.
Faiz ödemeleri keskin artış gösterdi
Mart ayında faiz dışı giderler 948,9 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Faiz ödemeleri ise geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 113,9 oranında artarak 135,6 milyar TL’ye çıktı. İlk üç ayda toplam faiz ödemesi 427,4 milyar TL’ye ulaştı. Aynı dönemde faiz dışı harcamalar da yüzde 41,8’lik artışla 2 trilyon 906,9 milyar TL oldu.
Özelleştirme gelirleri sınırlı kaldı
Geçen yıl mart ayında çeşitli kalemlerden elde edilen yaklaşık 213,4 milyon TL’lik fon gelirine karşın bu yıl aynı ayda giriş kaydedilmedi. Yılın ilk çeyreğinde ise toplam fon gelirleri 10 milyar TL’ye yükseldi. Ancak bu artış, açık karşısında sınırlı bir denge unsuru olarak kaldı.
İç borçlanma rekor seviyede
Ocak-mart döneminde Hazine 117,1 milyar TL’lik iç borç geri ödemesi yaparken, 756,7 milyar TL yeni borçlanmaya giderek 639,6 milyar TL net iç borçlanma gerçekleştirdi. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 136,8 artış anlamına geliyor. Dış borçta ise net ödeyici konumda kalan Hazine, mart ayında dış borçlanmaya hiç gitmedi.
Kasa bakiyesi hızla eridi
Nakit açığın kapatılmasında 395,3 milyar TL’lik kasa ve banka kaynakları kullanıldı. Hazine’nin kasasındaki net azalma 341,9 milyar TL olurken, bunun 53,4 milyar TL’si kur farklarından karşılandı.
Merkezi bütçede açığın sınırlanması zor olabilir
Hazine nakit dengesi, genel bütçeyi oluşturan kurumların gelir ve gider farkını yansıttığı için, bütçe açığının seyrine dair öncü gösterge niteliğinde kabul ediliyor. Bakır’a göre, kamu maliyesinde harcamaların yüksek seyretmesi ve iç borçlanmaya dayalı finansman yaklaşımı, bütçe disiplinini zorlayıcı unsurlar olarak öne çıkıyor. Merkezi yönetim bütçe açığının, yarın açıklanacak verilerle birlikte yüksek düzeyde gerçekleşmesi bekleniyor.
