İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından hazırlanan “Türkiye’nin Sosyal Güvenlik Karnesi” başlıklı raporda, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliğinin ciddi risk altında olduğu vurgulandı. Raporda, emeklilerin milli gelirden aldığı payın 2010’da %6,8 iken, 2022’de %4,5’e düştüğü belirtildi.
Kritik göstergeler: Aktif/pasif oranı düşüşte
Sosyal güvenlik sisteminin önemli bir göstergesi olan aktif/pasif oranının 2023’te 1,63’e gerileyerek cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesine ulaştığı ifade edildi. Bu oran, Avrupa ülkelerinde ortalama 2’nin üzerindeyken Türkiye’nin performansı sürdürülebilirlik açısından zayıf bir görünüm sergiliyor.
Genç nüfus azaldıkça risk büyüyor
Raporda, Türkiye’nin demografik yapısındaki değişimlere dikkat çekilerek, 2030’lu yıllarda yaşlı nüfus oranının %15’i aşacağı ve demografik fırsat penceresinin kapanacağı uyarısında bulunuldu. İşgücüne katılım oranının düşüklüğü, kayıt dışı istihdam ve düşük ücretler, sistemin gelir-gider dengesini daha da zora sokuyor.
Sosyal güvenlik harcamaları geriliyor
Türkiye ekonomisinin büyümesine rağmen sosyal güvenlik harcamalarının GSYH’ye oranının gerilemesi dikkat çekiyor. 2003-2022 arasında emekli sayısındaki artışa rağmen emeklilere ayrılan payın küçülmesi, sosyal devlet ilkesinin ihmal edildiğine işaret ediyor.
İPA Başkanı Dr. Buğra Gökce ve Dr. Ozan Bingöl’ün hazırladığı raporda, gençlerin ve kadınların işgücüne katılımını artıracak politikaların öncelikli olarak ele alınması gerektiği belirtildi.