İktisatçı Zafer Yükseler'in incelemesine göre, sabit yatırım teşvikleri ve yabancı sermayeli yatırımlar son 5 yılda büyük bir düşüş yaşadı. 2020 Ocak-Ekim döneminde 138,2 milyar dolar olan toplam sabit yatırım tutarı, 2023'te 63,2 milyar dolara, 2024'te ise 26,2 milyar dolara geriledi. Yabancı sermayeli kuruluşların yatırımları da aynı dönemde 9,3 milyar dolardan 2,5 milyar dolara düştü.
Yatırım eğilimleri geriliyor
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın "Yatırım Teşvik Bülteni" verilerini dolar bazında değerlendiren Yükseler, yatırım eğiliminde ciddi bir gerileme olduğunu vurguladı. İstihdam başı yatırım tutarları 2020’de hizmetler sektöründe 518 bin dolarken, 2024’te 121 bin dolara düştü. İmalat sanayii için bu rakam 500 bin dolardan 99 bin dolara geriledi.
İstihdam sayısında dalgalanma
2020'de 232,9 bin kişilik istihdam öngörüsü, 2023'te 272,6 bin kişiye yükselirken 2024'te 202,8 bin kişiye düştü. Ancak düşük maliyetli emek yoğun yatırımların ağırlık kazanması, istihdam kalitesine dair soru işaretleri doğuruyor.
Değerlendirmeler çelişiyor
Yükseler, "Teşvik belgelerinde yer alan düşük yatırım maliyetleri, iş dünyasının değerlendirmeleriyle çelişiyor. İmalat sanayiindeki aşırı gerileme, küçük ölçekli yatırımların artışını ortaya koyuyor" ifadelerini kullandı. Bu durum, sanayi üretiminin yapısal bir değişimden geçtiğine işaret ediyor.
Kaynak : Ekonomim
