Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), küresel ticaretin 2024 yılında yüzde 3,7 artarak 33 trilyon dolarlık rekor seviyeye ulaştığını açıkladı. Küresel ticaretin büyümesinde hizmet sektörü ve gelişmekte olan ekonomilerin önemli rol oynadığı belirtilirken, 2025 için belirsizlikler dikkat çekiyor.
Hizmet ticareti büyümeyi sürükledi
UNCTAD'ın yayımladığı Küresel Ticaret Güncellemesi raporuna göre, küresel ticaretteki büyümenin büyük bir kısmı hizmet ticaretinden kaynaklandı. 2024 boyunca hizmet ticareti yüzde 9 artış göstererek 700 milyar dolarlık katkı sağladı. Bu rakam, toplam ticaret artışının yaklaşık yüzde 60’ına denk geliyor.
Öte yandan, mal ticareti geçen yıl yüzde 2 artarak 500 milyar dolarlık ek katkıda bulundu. Bölgesel bazda bakıldığında, Avrupa ve Orta Asya hariç çoğu bölgede ticaretin büyümeye devam ettiği görüldü. Tarım-gıda, iletişim teknolojisi ve ulaşım sektörlerinde artış yaşanırken, enerji, madencilik ve giyim sektörlerinde talep zayıflığı nedeniyle yavaşlama gözlemlendi.
Ticarette ivme yavaşladı, enflasyon etkisi azaldı
Raporda, 2024'ün ikinci yarısında ticaretin ivme kaybettiğine dikkat çekildi. Dördüncü çeyrekte mal ticareti yüzde 0,5'in altında artarken, hizmet ticareti sadece yüzde 1 yükseldi. Ticari malların fiyatlarında istikrar sağlanmasıyla birlikte ticaret enflasyonunun sıfıra yaklaştığı ve pandeminin ardından yüksek enflasyonun kalıcı etkilerinin azaldığı belirtildi.
Gelişmekte olan ekonomiler öne çıktı
2024 yılında gelişmekte olan ülkeler, ticaretteki büyümeye öncülük etti. Yıl genelinde ithalat ve ihracat yüzde 4 artarken, dördüncü çeyrekte bu artış yüzde 2 seviyesinde gerçekleşti. Doğu ve Güney Asya ülkelerinin ticaretteki güçlü performansı dikkat çekerken, Çin ve Hindistan küresel ortalamanın üzerinde büyüme kaydetti.
Buna karşılık, Rusya, Güney Afrika ve Brezilya'nın ticareti yılın büyük bölümünde durgun seyretti ancak dördüncü çeyrekte kısmi iyileşme gösterdi. Gelişmiş ekonomilerde ise ticaretin durgunlaştığı, yıl boyunca yatay seyrederken son çeyrekte yüzde 2 azaldığı bildirildi.
ABD’nin ticaret açığı arttı, Çin ve AB farklı yönlerde ilerledi
Raporda, 2024’te küresel ticaret dengesizliklerinin 2022 seviyelerine döndüğü vurgulandı. ABD’nin Çin ile ticaret açığı dördüncü çeyrekte 14 milyar dolar artarak 355 milyar dolara yükseldi. Aynı dönemde ABD’nin Avrupa Birliği (AB) ile ticaret açığı ise 12 milyar dolar artarak 241 milyar dolara ulaştı.
Çin’in güçlü ihracat performansı, ülkenin ticaret fazlasını 2022’den bu yana en yüksek seviyeye çıkarırken, AB ise yüksek enerji fiyatlarının etkisiyle önceki ticaret açıklarını tersine çevirerek fazla vermeyi başardı.
2025’te küresel ticarette parçalanma riski
UNCTAD raporu, küresel ticaretin 2025’in başlarında istikrarlı seyrettiğini ancak jeopolitik gerilimler, korumacı politikalar ve ticari anlaşmazlıklar nedeniyle belirsizliklerin arttığını vurguluyor.
Raporda, düşen navlun endekslerinin imalat ürünleri, sanayi girdileri ve emtia talebinde zayıflığa işaret ettiği belirtilirken, işletmelerin artan ekonomik belirsizliklere uyum sağlamak zorunda olduğu ifade edildi.
UNCTAD’a göre, 2025’in en büyük zorluğu, uzun vadeli ekonomik büyümeyi riske atmadan ticaret politikalarını yönetmek ve küresel ekonomide parçalanmayı önlemek olacak.
