Hazine ve Maliye Bakanlığı, sigara vergisinde yapılan yeni düzenlemelerle hem enflasyon üzerindeki çarpan etkisini düşürdü hem de vergi gelirlerinde artış sağladı. Resmî Gazete’de yayımlanan karara göre, sigaraya uygulanan maktu vergi artırılırken, nispi vergi oranı düşürüldü.

Vergi sisteminde değişiklik: Çarpan etkisi azaldı

Yeni düzenleme kapsamında, sigaralara uygulanan sabit maktu vergi 8,39 TL’den 10,50 TL’ye yükseltilirken, fiyata bağlı nispi vergi oranı yüzde 53,5’ten yüzde 50’ye indirildi. Bu adım, sigara fiyatlarındaki maliyet artışlarının enflasyon üzerindeki etkisini azaltarak, sigaranın enflasyon sepetindeki çarpan etkisini düşürdü.

2024 yılı başından bu yana yapılan düzenlemeler sayesinde, sigaranın mali çarpanı 7,5 seviyesinden 3,8’e geriledi. Bu, 1 TL’lik bir maliyet artışının sigara fiyatlarına önceki yıllara göre 3,7 TL daha az yansıyacağı anlamına geliyor.

Sigaranın enflasyondaki ağırlığı yüksek

Sigara, enflasyon sepetinde yüzde 3,2’lik payla en büyük ağırlığa sahip hızlı tüketim ürünlerinden biri konumunda. Bu oran, sebzelerin toplam ağırlığı olan yüzde 2,9 ve meyvelerin toplam ağırlığı olan yüzde 1,9’dan daha yüksek. Yapılan vergi düzenlemeleri, enflasyonla mücadelede tek seferde etkili bir yöntem olarak öne çıkıyor.

2023 yılında sigara fiyatları kaynaklı enflasyon artışı 2,4 puan olarak gerçekleşirken, 2024 yılında yapılan vergi düzenlemeleriyle bu oran 1,4 puana düştü. Yeni düzenlemeyle önümüzdeki dönemde de sigara fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisinin sınırlı kalması bekleniyor.

Hazine gelirleri arttı

Sigara vergisindeki değişiklikler, Hazine gelirlerine de önemli katkı sağladı. 2024 yılında tütün ürünlerinden elde edilen ÖTV, bir önceki yıla göre yüzde 75 artarak 309 milyar TL’ye ulaştı. Bu artış, toplam vergi gelirlerindeki yüzde 62’lik artıştan ve toplam ÖTV gelirlerindeki yüzde 56’lık artıştan daha yüksek oldu.

2025 yılı için tütün ürünlerinden beklenen ÖTV geliri ise yüzde 47’lik bir artışla 455 milyar TL olarak belirlendi. Uzmanlar, yapılan vergi düzenlemelerinin enflasyonla mücadelede sürdürülebilir bir gelir modeli oluşturduğunu belirtiyor.

AB ülkelerindeki örnekler

Türkiye, sigara vergilendirme sisteminde Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin uygulamalarına adım adım yaklaşıyor. AB ülkelerinin büyük bir kısmı, mali çarpanı azaltmak amacıyla sigarada nispi vergi oranını düşürüp, maktu vergi oranını artırdı.

  • İsveç, 2011 yılında nispi vergi oranını yüzde 39’dan yüzde 1’e çekerek maktu vergiyi artırdı.

  • Danimarka, 2012’de yüzde 21,7 olan nispi vergi oranını yüzde 1’e düşürdü.

  • Portekiz, 2024’te nispi vergi oranını yüzde 12’den yüzde 1’e indirdi.

  • İtalya, 2023’te nispi vergi oranını yüzde 51,2’den yüzde 49,5’e çekti.

  • Almanya, 2022’de nispi vergi oranını yüzde 21,7’den yüzde 19,8’e düşürdü.

Bu örnekler, Türkiye’deki sigara vergilendirme sisteminin AB standartlarına yaklaşması gerektiğini gösteriyor. Uzmanlar, sigara vergisinde yapılan düzenlemelerin kademeli olarak devam etmesi gerektiğini vurguluyor.