Dünya çapında şiddetli kuraklık ve soğuk hava, başlıca buğday üreticisi ülkelerde üretimi kesintiye uğratıyor. Üretimdeki düşüşün buğday stoklarını dokuz yılın en düşük seviyesine geriletmesi ve fiyatları ani bir artışa sürüklemesi bekleniyor. Rusya’dan Arjantin’e kadar birçok ülkede kötü hava koşulları ve savaş, küresel gıda güvenliğini zorluyor.
Kuraklık ve Don Üretimi Kısıtlıyor, Stoklar Azalıyor
ABD Tarım Bakanlığı (USDA), küresel buğday kapanış stoklarının 2024-25 döneminde 257,22 milyon ton seviyesinde olmasını öngörüyor. Bu, dünya genelindeki buğday stoklarının dokuz yılın en düşük seviyesine ineceğine işaret ediyor. Analistler, Cuma günü açıklanacak USDA raporunda bu tahminin 256,14 milyon tona kadar düşmesini bekliyor.
Sidney merkezli IKON Commodities Başkanı Ole Houe, buğday piyasasının daraldığını ve durumun daha da kötüleşeceğini ifade etti. Özellikle Güney Yarımküre’de Arjantin ve Avustralya gibi önemli ihracatçı ülkelerde kuraklık ve don hasada zarar verirken, Kanada’da bazı çiftçiler de yükselen fiyat beklentisiyle buğday satışlarını erteleyerek arzı daha da sınırlıyor.
Rusya ve ABD’deki Nem Eksikliği 2025 Mahsullerini Etkileyebilir
Rusya, tarımda yaşanan nem eksikliğinin 2025 mahsullerini etkileyebileceği konusunda uyarılarda bulundu ve 2024 buğday mahsulü tahminini aşağı çekti. Rusya Tarım Bakanı Oksana Lut, özellikle Nisan ayından bu yana yaşanan don ve kuraklık sebebiyle ekinlerin büyük zarar gördüğünü bildirdi.
ABD'de ise Kansas ve Oklahoma eyaletlerinde kuraklık, ekim sürecini olumsuz etkiledi. Kansas’ın %94'ü, ABD Kuraklık İzleme Merkezi’ne göre bu yıl anormal kuraklık veya kuraklıktan muzdarip; bu oran geçen yıla göre %83 artış gösterdi. Oklahoma Buğday Komisyonu, kuraklığın ekimleri yavaşlattığını ve bu durumun 2025’te üretimi düşüreceğini belirtti.
Savaş, Arz Endişelerini Artırıyor
Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları tahıl ihracatını tehdit ediyor. Çarşamba günü Odessa’daki liman altyapısına yapılan Rus füze saldırıları, tahıl tedarik zincirlerini sıkıntıya soktu. Rusya'nın Karadeniz limanlarına yönelik sık saldırıları, küresel buğday piyasasında belirsizliği artırıyor.
Fiyatlarda Artış ve Küresel Etkiler
Küresel buğday fiyatları, tedarikteki bu daralma nedeniyle yükseliyor. Güneydoğu Asya'da Karadeniz buğdayının ton fiyatı yaklaşık bir ay önce 265 dolarken, şu an 280 dolara kadar çıktı. Chicago buğday vadeli işlemleri ise Temmuz 2020'den bu yana dört ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Bazı çiftçiler, fiyatların daha da artacağı beklentisiyle buğday satışlarını erteleyerek piyasa arzını sınırlıyor.
AB ve Güney Amerika’da Üretim Tahminleri Düşüyor
AB ve Arjantin’de de düşük üretim beklentileri hakim. Fransa merkezli danışmanlık şirketi Strategie Grains, Avrupa’da yağmurların mahsul üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ve 2024-25 hasadının son 12 yılın en düşük seviyesinde olacağını öngörüyor. Arjantin’de Rosario Tahıl Borsası, 2024-25 hasadına yönelik tahminini %5 düşürerek 19,5 milyon ton olarak revize etti. Avustralya’da buğday üretimi 32-33 milyon ton seviyesinde gerçekleşti; bu da önceki tahminlerin 2-3 milyon ton altında kaldığını gösteriyor.
Commonwealth Bank analisti Dennis Voznesenski, Güney Avustralya’daki buğday çiftliklerinde yaptığı incelemelerde mahsullerin oldukça kötü durumda olduğunu raporladı.
