ABD'li ve Ukraynalı yetkililer, Ukrayna’nın maden zenginliklerine ilişkin yeni bir iş birliği teklifini görüşmek üzere geçtiğimiz Cuma günü Washington'da bir araya geldi. Konuya yakın kaynaklara göre, toplantıların oldukça gergin bir atmosferde geçtiği ve bir uzlaşıya varılması olasılığının düşük olduğu ifade edildi.
Görüşmelerin gerilimli geçmesinde, ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin sunduğu yeni taslak önerinin, önceki versiyona kıyasla daha geniş kapsamlı ve müdahaleci nitelikte olması etkili oldu. Kaynaklar, müzakerelerin “son derece düşmanca” bir ortamda sürdüğünü belirtti.
ABD'den madencilik gelirine ortak yatırım fonu şartı
Trump yönetiminin son önerisi, ABD’ye Ukrayna’nın mineral kaynaklarına özel erişim imkânı sağlarken, Kiev yönetiminin bu kaynaklardan elde edeceği tüm geliri ortak bir yatırım fonunda toplamasını öngörüyor. Ancak teklifin, Ukrayna açısından kritik önemdeki güvenlik garantilerini içermemesi, Kiev'de rahatsızlık yarattı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin öncelikleri arasında yer alan güvenlik garantilerine yer verilmemesi, Ukrayna tarafında tepkiyle karşılandı. Rusya'nın Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20’sini işgal etmeyi sürdürdüğü bir dönemde, güvenlik unsurlarının anlaşma dışında bırakılması dikkat çekti.
Gazprom boru hattına ilişkin sürpriz talep
ABD'nin teklifindeki bir diğer tartışmalı unsur ise, ABD hükümetine bağlı Uluslararası Kalkınma Finans Kuruluşu’nun (IDFC), Gazprom’a ait ve Ukrayna üzerinden Avrupa’ya doğalgaz taşıyan boru hattının kontrolünü devralmasını talep etmesi oldu. Bu maddenin, Ukrayna tarafı açısından büyük bir sürpriz olduğu bildirildi.
Ukrayna hükümeti, madencilik anlaşması sürecinde dış danışman olarak Hogan Lovells hukuk firmasını görevlendirdi.
Zelenskiy: “Anlaşma karşılıklı fayda sağlamalı”
Zelenskiy, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, maden kaynaklarının değerlendirilmesine yönelik bir anlaşmanın hem Ukrayna hem de ABD için “karşılıklı fayda” sağlaması gerektiğini vurguladı. Bu sürecin aynı zamanda Ukrayna’nın modernizasyonuna katkı sunması hedefleniyor.
Konuya yakın kaynaklara göre, Ukrayna Başbakanı Denys Shmyhal ve Maliye Bakanı Serhiy Marchenko'nun önümüzdeki iki hafta içinde Washington’da yapılacak IMF ve Dünya Bankası toplantılarına katılması bekleniyor. Ayrıca 25 Nisan’da Ukrayna odaklı özel bir bakanlar toplantısının düzenleneceği bildirildi.
Trump’tan savaş sonrası strateji: Maden erişimi karşılığında yardımın yeniden yapılandırılması
Trump yönetimi, Ukrayna ile yapılacak madencilik anlaşmasını, savaş sonrası dönemde ABD’nin Kiev’e yönelik milyarlarca dolarlık askeri yardımının yeniden yapılandırılması ve eş zamanlı olarak nadir toprak elementleri gibi stratejik minerallere erişim sağlanması açısından bir araç olarak değerlendiriyor.
