Dünya Gazetesi yazarı ve ekonomist Seyfettin Gürsel, Türkiye’de derin yoksulluğu ele aldığı köşe yazısında çarpıcı veriler paylaştı. Gürsel, İktisat ve Toplum Dergisi’nde yayımlanan “Türkiye’de Derin Yoksulluk” başlıklı çalışmasını değerlendirerek, ülkedeki gelir eşitsizliğinin ve sosyal adaletsizliğin kabul edilemez seviyelere ulaştığını belirtti.
Derin yoksulluk nedir?
Gürsel ve meslektaşlarının yaptığı çalışmada, derin yoksulluk, bireylerin temel ihtiyaçlarını ne ölçüde karşılayabildiği üzerinden tanımlandı. Eurostat’ın Maddi ve Sosyal Yoksunluk ölçütü temel alınarak belirlenen 13 ihtiyaçtan 6’sı derin yoksulluk göstergesi olarak kabul edildi.
Bu 6 temel ihtiyaç şunlar:
-
Beklenmedik harcamaları karşılayabilmek (2024 için yaklaşık 5.300 TL)
-
Kira, elektrik, su, doğalgaz faturaları ve borçları düzenli ödeyebilmek
-
İki günde bir et, tavuk veya balık içeren yemek yiyebilmek
-
Evi asgari ölçüde ısıtabilmek
-
Eskiyen giysilerin yerine yenisini alabilmek
-
Düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilmek
Türkiye’de derin yoksulluğun boyutları
TÜİK’in 2022 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları anketi verileri kullanılarak yapılan çalışmaya göre, Türkiye’de 1,7 milyon hane ve bu hanelerde yaşayan 6,97 milyon kişi yukarıdaki 6 ihtiyaçtan sadece birini karşılayabiliyor.
Daha vahim tablo ise 670 bin hanede yaşayan 2,75 milyon bireyin bu 6 ihtiyacın hiçbirini karşılayamıyor olması. Toplamda 9,72 milyon kişi derin yoksulluk içinde.
Gürsel, "Bu tablo, Türkiye’de sosyal adaletsizliğin kabul edilemez boyutlarda olduğunu adeta gözümüze sokuyor" diyerek mevcut durumun vahametini vurguladı.
Bölgelere göre derin yoksulluk haritası
Çalışmaya göre, en fazla derin yoksul barındıran bölge Güneydoğu Anadolu. Onu Akdeniz Bölgesi takip ediyor. Gürsel, bu bölgede kıyı şeridi ve Toros Dağları’ndaki köyler arasında büyük ekonomik eşitsizlikler bulunduğunu belirtiyor.
En düşük derin yoksulluk oranlarına sahip üç bölge ise:
-
Batı Marmara
-
Doğu Marmara
-
Batı Anadolu
İstanbul ise kişi başı gelirde ilk sırada yer almasına rağmen, derin yoksulluk sıralamasında Türkiye’de 6. sırada yer alıyor. Gürsel, İstanbul’daki yüksek hayat pahalılığının bu duruma neden olduğunu belirtiyor.
Eğitim seviyesi ve derin yoksulluk ilişkisi
Çalışmada dikkat çeken bir diğer nokta ise, derin yoksulluk yaşayan bireylerin %86’sının ilkokul veya daha düşük eğitim seviyesine sahip olması. Yükseköğrenimli bireylerde ise bu oran sadece %2,7. İstanbul’da ise yükseköğrenim görmüş derin yoksulların oranı %3,5 olarak ölçüldü.
Seyfettin Gürsel’in uyarıları
Gürsel, Türkiye’de gelir dağılımındaki adaletsizliğin derinleştiğini belirterek, kamu politikalarının yoksullukla mücadeleye daha fazla odaklanması gerektiğini vurguluyor. Derin yoksulluğun sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal bir kriz olduğunu belirten Gürsel, bu durumun eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik alanlarında ciddi sonuçlar doğuracağını ifade ediyor.
Uzmanlar, ekonomik büyümenin kapsayıcı ve sürdürülebilir olması gerektiğini belirterek, devletin sosyal yardımları artırması, eğitim ve istihdam politikalarına ağırlık vermesi gerektiğini ifade ediyor.
Türkiye’de milyonlarca insanın temel ihtiyaçlarını bile karşılayamaz durumda olması, ekonomik adaletin sağlanması adına atılacak adımların kaçınılmaz olduğunu gösteriyor.