Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, bugünkü köşe yazısında, Türkiye'de iç siyasi gelişmeler ve küresel ekonomik belirsizliklerin nisan ayı tüketici güven endeksine olumsuz yansıdığını ifade etti.
TÜİK ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) iş birliğiyle hazırlanan Tüketici Güven Endeksi, nisan ayında yüzde 2,3 oranında gerileyerek 83,9 seviyesine düştü. Mart ayında bu değer 85,9’du.
Siyasi ve küresel belirsizlik tüketiciye yansıdı
Bakır’a göre, son dönemde yaşanan bazı siyasi figürlere yönelik kovuşturmalar, toplumsal eylemler ve ABD’nin nisan başında duyurduğu radikal gümrük tarifeleri gibi gelişmeler, hem içerde hem de küresel düzeyde belirsizliğe yol açarak tüketici algısını zedeledi.
Tüketici beklentilerinde kötümserlik arttı
Endeksteki düşüşte, özellikle hane halkının mevcut mali durumu ve gelecek döneme ilişkin beklentilerindeki olumsuzluk dikkat çekiyor. Nisan ayında:
-
“Mevcut dönemde hanenin maddi durumu” alt endeksi yüzde 2,5 azalarak 69,1’e,
-
“Gelecek 12 ayda hanenin maddi durumu beklentisi” yüzde 0,5 düşerek 84,3’e,
-
“Genel ekonomik durum beklentisi” ise yüzde 2,2 gerileyerek 82,8’e indi.
İşsizlik konusundaki beklentilerde ise sınırlı bir iyimserlik gözlendi. İşsizliğin azalacağı yönündeki beklentiyi yansıtan alt endeks yüzde 3,8 artışla 83,9’a çıktı.
Harcamada düşüş, tasarrufta artış
Dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcama eğiliminde genel bir düşüş yaşandı. Buna karşın, mevcut dönemin tasarruf için uygun olduğu yönündeki endeks yüzde 7,4’lük artışla dikkat çekti.
Refah beklentileri hala çok düşük
Ev ve otomobil satın alma eğilimlerinde gözlenen artışa rağmen bu alanlardaki alt endeks değerlerinin oldukça düşük kaldığını belirten Bakır, konut satın alma ihtimali endeksinin 14, otomobil alma beklentisi endeksinin ise 25,9 düzeyinde kaldığını vurguladı.
Seçim-güven ilişkisi yeniden gündemde
Tüketici güveninin seçim sonuçlarıyla ilişkisine de değinen Bakır, geçmiş dönem verilerine göre güven endeksindeki yükselişin iktidar lehine sonuçlar doğurabildiğini; tersine düşüş dönemlerinde ise muhalefetin oy artışı yaşadığını hatırlattı.
Mayıs 2023 Genel Seçimleri öncesinde güven endeksinin 91,1’e çıkmasının iktidarın zaferinde etkili olduğunu, mart 2024 yerel seçimlerinde ise düşük güven seviyesinin iktidarın oy kaybında rol oynadığını ifade etti.
Enflasyon beklentilerinde olumsuz tablo
Naki Bakır’a göre tüketicilerin enflasyona olan inancı hâlâ zayıf. Nisan ayında, “gelecek 12 ayda fiyat değişimi” beklentisini ölçen endeks yüzde 6 düşerek 56’ya geriledi. Bu, tüketici nezdinde enflasyonun düşmeyeceğine dair algının güçlendiğini gösteriyor.