Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılı Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri, düşük gelir grubunun temel gıdaya erişimde yaşadığı zorlukları ortaya koydu. En dikkat çekici detay ise, özellikle kırmızı et, tavuk ve balık gibi protein kaynaklarının sofralara ulaşmasındaki azalma oldu. TÜİK verilerine göre, en düşük gelir grubundaki her 10 haneden 7’si, gıda fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle iki günde bir et, tavuk ya da balık tüketemiyor.
Üst gelir grubunda da et tüketimi zorlaştı
Et tüketimindeki zorluk sadece düşük gelir grubunu değil, üst gelir grubunu da etkiledi. TÜİK’in verilerine göre, en üst gelir grubunda bile düzenli olarak et tüketemeyen hane oranı %17,4’e yükseldi. 2022 ve 2023 yıllarında gıda enflasyonundaki artış nedeniyle, en üst gelir grubundaki birçok hane bile düzenli protein kaynaklarına erişimde zorlanıyor.
Konut ve borç yükü artıyor
TÜİK verilerinde konut masrafları ve borç yükü de dikkat çeken diğer önemli başlıklar arasında yer alıyor. Konut harcamaları, özellikle en düşük gelir grubunu zorlamakla birlikte, 2021 yılında zirveye ulaştı ve tüm gelir seviyelerinde yük olmaya devam etti. Ayrıca, medya gelirin %120 üzerinde kalan en üst gelir grubu dahil olmak üzere birçok kesim, konut masrafları dışında borç ödemelerinde de 2018’e kıyasla daha fazla zorluk yaşadı.
Tatil masrafları karşılanamıyor
Alım gücündeki düşüş tatil gibi sosyal aktiviteleri de sınırlıyor. TÜİK’e göre, en düşük gelir grubundaki hanelerin %86,5’i bir haftalık tatil masrafını karşılayamıyor. Bu oran en üst gelir grubunda bile 2023 yılı itibarıyla dikkat çekici şekilde arttı; her 10 haneden 3’ü bir haftalık tatil yapamıyor.
Beklenmedik harcamalara karşı hazırlıksızlık
TÜİK’in raporunda, beklenmedik harcamalar karşısında birikim yapabilme yetisinin de gerilediği görülüyor. En düşük gelir grubundaki haneler, ani harcamalar karşısında 2018'e kıyasla daha hazırlıksız durumda. En yüksek gelir grubunda ise bu durum, pandemi sonrası en üst seviyeye çıktı ve hanelerin %31,8’i beklenmedik harcamaları karşılamakta zorlanıyor.