ABD Başkanı Donald Trump ve danışmanı Elon Musk’ın bürokrasiyi küçültme planı kapsamında 9.500’den fazla federal çalışanın işine son verildi. İçişleri, Enerji, Gaziler İşleri, Tarım, Sağlık ve İnsan Hizmetleri gibi bakanlıklarda gerçekleşen işten çıkarmalar, özellikle bir yıllık deneme süresindeki çalışanları hedef aldı.
Reuters ve diğer büyük medya kuruluşlarının haberine göre, bu kesintiler, Trump yönetiminin 75.000 çalışana sunduğu gönüllü ayrılma paketine ek olarak gerçekleşti. Bu süreç, toplam 2,3 milyon kişilik federal iş gücünün yaklaşık %3’üne denk geliyor.
Beyaz Saray ve Kongre’nin tutumu
Trump yönetimi, federal hükümetin fazla harcama yaptığını ve bu kesintilerin tasarruf sağlayacağını savunuyor. ABD’nin 36 trilyon dolarlık borcu ve geçen yılki 1,8 trilyon dolarlık bütçe açığı göz önüne alındığında, her iki parti de reform ihtiyacını kabul ediyor. Ancak, Demokratlar Trump’ın yetkisini aşarak federal harcamalar üzerinde tek taraflı karar aldığını savunurken, Cumhuriyetçi Parti’nin büyük bölümü bu politikaları destekliyor.
Beyaz Saray’a yakın kaynaklar, işten çıkarmaların planlanmasında koordinasyon eksikliği olduğunu ve bu durumun Trump yönetimi içindeki bazı danışmanları rahatsız ettiğini aktardı.
Musk’ın rolü ve eleştiriler
Elon Musk, Trump yönetimi içinde “Hükümet Verimliliği Bakanlığı” olarak adlandırılan girişimi yönlendiriyor. Bu kapsamda, ABD’nin dış yardımları büyük ölçüde donduruldu, bazı devlet kurumları kapatılmaya çalışıldı. Tüketici Finansal Koruma Bürosu (CFPB) ve ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı gibi kuruluşlar ciddi kesintilerle karşı karşıya kaldı.
Musk’ın bu süreci hızla yürütmesi bazı eleştirileri de beraberinde getirdi. Bütçe uzmanları, bu işten çıkarmaların ekonomik kazançtan çok ideolojik sebeplerle yapıldığını öne sürüyor.
Vergi dairesi ve sağlık hizmetleri de etkileniyor
Kaynaklara göre, ABD Gelir İdaresi (IRS) önümüzdeki hafta binlerce çalışanı işten çıkarmaya hazırlanıyor. Bu durum, vergi beyannamelerinin son günü olan 15 Nisan öncesinde ciddi bir kaynak sıkıntısı yaratabilir.
Sağlık sektörü de kesintilerden etkilendi. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) bünyesinde denetimli serbestlik çalışanlarının yarısının işine son verildiği bildirildi.
Orman yangınları sonrası kesintiler endişe yaratıyor
Bürokratik kesintilerin acil hizmetleri aksatma ihtimali de tartışılıyor. Federal programlar, mevsimlik itfaiyeci alımlarını durdurdu ve ormanlardan yangın tehlikesi yaratabilecek kuru ağaçların temizlenmesi askıya alındı. Geçtiğimiz ay Los Angeles'ta yaşanan büyük yangın felaketinin ardından bu kararlar eleştirildi.
İşten çıkarılan çalışanlar ne diyor?
İşten çıkarılan federal çalışanlar, durumu şaşkınlıkla karşıladıklarını ifade ediyor.
Savunma Bakanlığı ve Tarım Bakanlığı’nda görev yapan eski asker Nick Gioia, "Ülkeme yıllarca hizmet ettim, ancak şimdi ihanete uğramış hissediyorum" dedi. Gioia, epilepsi hastası çocuğu için sağlık sigortasına ihtiyaç duyduğunu ancak işten çıkarılmasıyla bu güvencesini kaybettiğini belirtti.
Federal çalışanları temsil eden sendikalar, işten çıkarmaların durdurulması için yasal süreç başlattı.
Nükleer program kesintileri kısmen durduruldu
Enerji Bakanlığı bünyesindeki 1.200 ila 2.000 çalışanın işten çıkarıldığı belirtilirken, bunlardan 325’inin ABD’nin nükleer stoklarını denetleyen Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi’nde çalıştığı aktarıldı. Ancak, nükleer güvenlik personelinin işten çıkarılmasına yönelik kararın bir kısmının iptal edildiği bildirildi.
Öte yandan, federal mahkemeler, bazı kamu kurumlarındaki işten çıkarmaları geçici olarak durdurdu. Tüketici Finansal Koruma Bürosu’ndaki çalışanları korumaya yönelik bir mahkeme kararı, toplu işten çıkarmalar öncesinde çalışanlara kısa süreli bir koruma sağladı.
ABD hükümetine bağlı çalışanları temsil eden sendikalar, Musk’ın yönetimindeki işten çıkarmalara karşı hukuki mücadele yürütüyor.
Musk’ın hükümetle ilişkisi sorgulanıyor
Bütçe uzmanları, Musk’ın hükümet deneyimi olmayan genç mühendislerden oluşan bir ekip tarafından yönetilen DOGE (Hükümet Verimliliği Departmanı) programının, tasarruf sağlamaktan çok belirli ideolojik hedefler doğrultusunda hareket ettiğini öne sürüyor.
Hükümetin finansal işlemlerini denetleyen federal yargıçlar, Musk’ın ekibinin Hazine Bakanlığı ve ABD sağlık kurumlarındaki hassas verilere erişip erişemeyeceğini değerlendiriyor. New York’taki bir federal mahkeme, geçici olarak Musk’ın ekibinin Hazine Bakanlığı sistemlerine erişimini engelledi.
Trump yönetiminin kamu hizmetlerinde gerçekleştirdiği bu geniş çaplı değişikliklerin uzun vadeli etkileri henüz belirsizliğini koruyor.
