ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin savaşın harap ettiği Gazze Şeridi’ni devralacağını ve bölgeyi ekonomik olarak kalkındıracağını açıkladı. Trump’ın bu önerisi, ABD’nin İsrail-Filistin politikasında köklü değişiklikler anlamına gelebilir.
Başkan Trump, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile gerçekleştirdiği ortak basın toplantısında bu sürpriz planı duyurdu. Ancak, planın nasıl uygulanacağına ilişkin detay vermedi.
Filistinliler için zorunlu yer değiştirme mi?
Trump, Gazze’deki iki milyondan fazla Filistinlinin komşu ülkelere kalıcı olarak yerleştirilmesini önerdi. Uzmanlara göre İsrail ile Hamas arasındaki ateşkes devam ederken ortaya atılan bu fikir, Filistin halkının zorla yer değiştirmesi anlamına gelebileceği için uluslararası hukuka aykırı bulunabilir.
Öneri, ABD’nin uzun süredir desteklediği “Gazze ve Batı Şeria’nın gelecekteki Filistin devletinin bir parçası olması” yönündeki politikanın dışına çıkıyor.
Trump, Gazze’yi ABD’nin kontrolü altına alarak bölgedeki patlayıcıları temizleyeceğini belirterek, “Bunu geliştirip binlerce iş yaratacağız. Bu, tüm Orta Doğu’nun gurur duyacağı bir şey olacak” dedi.
Uluslararası tepkiler gecikmedi
Trump’ın açıklamaları, hem ABD içinde hem de uluslararası arenada geniş yankı uyandırdı. Demokrat Partili bazı milletvekilleri öneriyi sert bir şekilde eleştirirken, İsrail Başbakanı Netanyahu doğrudan yorum yapmaktan kaçındı ancak Trump’ın "yeni fikirler denemeye açık olmasını" övdü.
Filistinli yetkililer ve insan hakları savunucuları, Trump’ın önerisini etnik temizlik olarak değerlendirdi. Hamas yetkilisi Sami Ebu Zuhri, planı “Filistinlilerin topraklarından zorla sürülmesi” olarak nitelendirdi. Suudi Arabistan ise Filistinlilerin topraklarından çıkarılmasına yönelik her türlü girişimi reddettiğini açıkladı.
ABD'nin Ortadoğu’daki eski istihbarat yetkililerinden Jonathan Panikoff, Trump’ın planının ABD’nin Gazze’de uzun vadeli bir askeri varlığını gerektireceğini ve bunun Arap dünyasında büyük tepki çekeceğini söyledi.
ABD’nin Gazze müdahalesi mümkün mü?
Trump, Gazze’nin "Orta Doğu’nun Rivierası" olabileceğini iddia ederek, bölgeyi bir turizm ve ticaret merkezi haline getirmeyi planladığını belirtti. Ancak, Gazze'ye nasıl müdahale edileceği, ABD'nin hangi yetkiyle böyle bir adım atacağı gibi konular belirsizliğini koruyor.
BM’nin ocak ayında yayımladığı bir rapora göre, İsrail’in Gazze’ye düzenlediği bombardımanın ardından bölgede yaklaşık 50 milyon ton moloz bulunuyor ve bunun temizlenmesinin 21 yıl sürebileceği öngörülüyor.
Trump’ın önerisinin İsrail ile Suudi Arabistan arasında yürütülen normalleşme görüşmelerine nasıl bir etkisi olacağı da belirsizliğini koruyor. Suudi Arabistan, bağımsız bir Filistin devleti kurulmadan İsrail ile resmi ilişki kurmayacağını vurguladı.
Trump’ın genişlemeci söylemi tartışılıyor
Trump’ın Gazze hakkındaki önerisi, daha önce yaptığı benzer açıklamaları hatırlatıyor. Göreve başladıktan sonra Grönland’ı satın alma fikrini dile getirmiş, Panama Kanalı’nı geri alma ihtimalini gündeme getirmiş ve Kanada'nın ABD'nin 51. eyaleti olması gerektiğini savunmuştu.
Bazı analistler, Trump’ın söylemlerinin emperyalist bir yaklaşımı yansıttığını ve bunun Rusya ve Çin gibi ülkeleri kendi genişlemeci politikalarını haklı göstermeye teşvik edebileceğini öne sürüyor.
Trump’ın önerisi, İsrail-Filistin çatışmasının çözümü için sürdürülen diplomatik çabaları nasıl etkileyeceği konusunda da belirsizlik yaratıyor.