Dünya gazetesi yazarı Naki Bakır, bugünkü köşe yazısında Türkiye ekonomisinin son haftalarda karşı karşıya kaldığı sermaye hareketlerine odaklandı. İç ve dış politik gelişmelerin etkisiyle oluşan belirsizlik ortamında, yalnızca son dört haftada Türkiye’den yaklaşık 10 milyar dolarlık sıcak para çıkışı yaşandığını belirten Bakır, Merkez Bankası verilerini temel alarak kapsamlı bir çözümleme sundu.
Yabancı yatırımcı dört haftada 9,6 milyar dolarlık çıkış yaptı
Merkez Bankası verilerine göre, 14 Mart - 11 Nisan tarihleri arasında yabancı yatırımcılar, Türk hisse senetleri, devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) ve özel sektör tahvillerinden toplam 9 milyar 619,1 milyon dolarlık net satış gerçekleştirdi. Bu dönemde DİBS’ten 7 milyar 651,6 milyon, hisse senetlerinden 1 milyar 833,9 milyon, özel sektör tahvillerinden ise 133,5 milyon dolarlık çıkış yaşandı.
Siyasi tansiyon ve küresel ticaret savaşları etkili oldu
Yatırımcı davranışındaki bu değişimin temel nedenleri arasında iç siyasi gelişmeler ve küresel ekonomide artan gerginlikler yer aldı. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı’nın gözaltına alınmasıyla başlayan süreçte, 14-21 Mart haftasında toplam 879,8 milyon dolarlık portföy çıkışı yaşandı. Takip eden haftada ise bu çıkış, tutuklama kararının ardından artarak 3 milyar 87,6 milyon dolara ulaştı.
Aynı dönemde, ABD’nin açıkladığı yeni gümrük tarifeleriyle ticaret savaşlarının yeniden alevlenmesi, tüm dünya borsalarında dalgalanmalara yol açtı. Bu gelişmelerin etkisiyle, 28 Mart - 4 Nisan haftasında yabancıların Türkiye portföylerinden 2 milyar 522 milyon dolarlık yeni bir çıkış daha gerçekleşti.
DİBS’te tarihî satış: 2,8 milyar dolarla rekor kırıldı
En dikkat çekici hareket ise 4-11 Nisan haftasında yaşandı. Bu hafta içerisinde DİBS’te 2 milyar 804,5 milyon dolarlık çıkışla tüm zamanların en yüksek haftalık satış hacmine ulaşıldı. Aynı hafta toplam portföy çıkışı 3 milyar 129,7 milyon dolara yükselerek Merkez Bankası’nın veri setinde yer alan son 240 haftanın en yüksek seviyesi oldu.
Yabancı portföyü 17,8 milyar dolar eridi
Portföy çıkışlarının yanı sıra piyasa değerlerindeki kayıplar da dikkate alındığında, yabancı yatırımcıların Türk menkul kıymetlerinden oluşan portföylerinin toplam değeri dört haftada 17 milyar 758,7 milyon dolar azaldı. 14 Mart itibarıyla 57,4 milyar dolar olan toplam portföy hacmi, 11 Nisan itibarıyla 39,6 milyar dolara geriledi.
Bu kaybın 7,6 milyar dolarlık kısmı Borsa İstanbul’daki değer düşüşlerinden, 11 milyar dolarlık kısmı faiz artışlarının tahvil değerlerine etkisinden ve 161 milyon dolarlık bölümü de özel sektör tahvillerinden kaynaklandı.
Yurt içi yerleşiklerde döviz talebi de arttı
Naki Bakır’ın değerlendirmesine göre yalnızca yabancılar değil, yurt içi yatırımcılar da döviz pozisyonlarını artırmaya yöneldi. 14-21 Mart haftasında yurt içi yerleşiklerin döviz hesaplarında 5,8 milyar dolarlık artış yaşandı. Bu artışın 2,6 milyar doları gerçek kişilerin, 3,2 milyar doları ise tüzel kişilerin hesaplarına yansıdı.
Toplamda dört haftalık süreçte döviz hesapları gerçek kişilerde 3,5 milyar dolar, tüzel kişilerde ise 2,8 milyar dolar artış göstererek toplamda 6,3 milyar dolarlık yükseliş kaydetti. Ancak 4-11 Nisan haftasında bu eğilim tersine dönerek 2,4 milyar dolarlık daralma yaşandı.
Belirsizlik derinleşiyor, güven kaybı hızlanıyor
Naki Bakır, yazısını dışsal şoklar ve iç siyasi gelişmelerin birleşik etkisiyle Türkiye ekonomisinde güven kaybının hızlandığı uyarısıyla tamamladı. Sermaye hareketlerindeki sert dalgalanmalar ve portföy erimeleri, ekonomik istikrar açısından ciddi bir uyarı niteliği taşıyor.