Türkiye ekonomisi, yılın ikinci çeyreğinde beklenen %3 seviyesinin altında, %2,5 büyüme göstererek parasal sıkılaştırmanın etkilerini net bir şekilde ortaya koydu. Ekonomistler, bu yavaşlamanın yılın üçüncü ve dördüncü çeyreklerinde daha belirgin hale geleceğini öngörüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre, ekonominin büyüklüğü cari fiyatlarla 35 trilyon TL’yi, dolar bazında ise 1.2 trilyon doları aştı. Kişi başına düşen milli gelir 14 bin dolar seviyesinde oluştu.
Sanayi Üretimi ve Yatırımlardaki Daralma Dikkat Çekti
İkinci çeyrekte, sanayi üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,8 daraldı, bu daralmanın özellikle imalat sanayinde %2,9’a ulaşması büyüme üzerinde olumsuz bir etki yarattı. Sanayideki bu daralma, ekonomik büyümeyi 0.36 puan daha aşağı çekti ve imalat sanayinin negatif katkısı 0.49 puan olarak hesaplandı. Sanayide öncü göstergeler, yılın üçüncü çeyreğinde de daralmanın devam ettiğine işaret ediyor.
Yatırımlar, ikinci çeyrekte sadece %0,5 büyüme gösterdi. İnşaat sektörü, %8 büyüme ile yatırımlarda pozitif katkı sunan tek sektör olurken, makine ve teçhizat yatırımları %5,6 oranında daraldı ve bu daralma son beş yılın en kötü performansını sergiledi. Ekonomistler, sıkı kredi koşullarının devam etmesi halinde yılın son iki çeyreğinde yatırımlarda küçülmenin sürebileceğini belirtiyor.
Hanehalkı Tüketimi 2020’den Bu Yana En Düşük Seviyede
Ekonominin lokomotifi olan hanehalkı tüketimi, sıkı para politikalarının etkisiyle %1,6 büyüyerek 2020 yılından bu yana en düşük seviyesine geriledi. Bu yavaşlama, büyümeyi sınırlayan ana faktörlerden biri olarak öne çıktı. Dayanıklı tüketim mallarına yönelik harcamalar %7,3 oranında sert bir daralma yaşarken, dayanıksız tüketim malları %5,4 artışla direnç gösterdi. Ekonomistler, tüketicilerin ekonomiye ve enflasyonla mücadeleye güvenlerinin artmasıyla tüketim harcamalarını öne çekmekte tereddüt ettiklerini ifade ediyor.
Dış Ticaretin Pozitif Katkısı ve Vergi Gelirleri
İhracat yatay kalmasına rağmen, ithalattaki %5,7’lik daralma dış ticaretin ekonomiye 1.25 puan pozitif katkı yapmasını sağladı. İthalatın azalması, büyümeye olumlu bir ivme kazandırırken, stoklardaki düşüş ekonomik büyümeyi 0.2 puan aşağı çekti. Vergilerde ise %9,6 büyüme kaydedildi ve ekonomiye 0.13 puan katkı sağladı. Bu kalemde atılacak adımların, yılın üçüncü çeyreğinde büyümeyi hızlandırması bekleniyor.
Hizmetler ve İnşaat Sektörü Pozitif Katkısını Sürdürüyor
İnşaat sektörü, deprem bölgesindeki yenileme çalışmaları nedeniyle büyümesini sürdüren nadir sektörlerden biri oldu ve %6,5 büyüme ile ekonomiye 0.35 puan katkı sağladı. Gayrimenkul sektörü %3,7 büyüme göstererek ekonomiye 0.29 puan katkı verdi. Hizmetler sektörü %2,9 büyüme ile ekonomiye 0.77 puan katkı sağladı, ancak ivme kaybı bu sektörde de gözlemlendi. Bilgi ve iletişim sektörü %3,4, idari destek hizmetleri %0,6, kamu yönetimi %3,2, diğer hizmetler ise %7,4 büyüme gösterdi.
Ekonomistler: Yavaşlama Sıkılaşmanın Etkisiyle Derinleşiyor
Ekonomistler, ikinci çeyrek verilerinin ekonomideki yavaşlamayı doğruladığını belirtti. TSKB Ekonomik Araştırmalar Baş Ekonomisti Şakir Turan, hanehalkı tüketiminin yıllık bazda %1,6 büyüyerek büyümeye 1.2 puan katkıda bulunduğunu, ancak dayanıklı tüketim mallarındaki %7,3’lük daralmanın dikkat çekici olduğunu ifade etti. Turan, “Parasal sıkılaştırmanın etkileri, harcamalar ve yatırımlarda kendini net bir şekilde gösteriyor. Ekonomideki yavaşlamanın yılın ikinci yarısında daha belirgin olmasını bekliyoruz” dedi.
Yatırım Finansman Baş Ekonomisti Erol Gürcan ise, “Öncü göstergeler ve yüksek frekanslı veriler büyümedeki ivme kaybının sürdüğünü gösteriyor. Finansal koşullardaki sıkılık ve talep etkisinin normalleşmesi, büyümedeki yavaşlamanın ana nedenleri arasında” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Şimşek: Ekonomide Dengelenme Sürecek
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye ekonomisinin ikinci çeyrekte %2,5 büyüdüğünü ve yılın ilk yarısında büyümenin %3,8 olarak gerçekleştiğini belirtti. Şimşek, “Öncü göstergeler, yılın üçüncü çeyreğinde büyümede dengelenmenin sürdüğüne işaret ediyor. Ekonomide dengelenme başladı, cari açık daraldı, risk primi azaldı, dış kaynak girişleri arttı ve dezenflasyon sürecine girdik” ifadelerini kullandı. Şimşek, yakın zamanda açıklanacak Orta Vadeli Program ile ekonomideki hedeflere yönelik kararlılıkla adımların atılacağını vurguladı.
