Türk savunma sanayisinin en önemli projelerinden biri olan yerli havacılık motoru TEI-PD170, milli silahlı insansız hava araçlarının (SİHA) gücüne güç katıyor. Türkiye, İHA ve SİHA platformlarında dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak için 2012 yılında başlattığı çalışmalarla bu alanda büyük ilerlemeler kaydetti. TEI-PD170, üstün teknik özellikleri ve rekor başarılarıyla dünyada dikkat çeken bir motor olarak öne çıkıyor.
Kritik adım: Operatif İHA Motor Geliştirme Projesi
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı koordinasyonunda 2012 yılında başlatılan Operatif İHA Motor Geliştirme Projesi, Türkiye'nin yerli motor üretimi hedefinde bir dönüm noktası oldu. Projenin ana yüklenicisi olan TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), orta irtifada uzun süre uçabilen (MALE) İHA’lar için ilk yerli turbodizel havacılık motorunu geliştirmek üzere yoğun bir çalışma yürüttü.
Bu kapsamda geliştirilen TEI-PD170 motoru, tasarım, üretim ve test aşamalarını başarıyla tamamladı. 30 Ocak 2017'de yapılan ilk ateşleme ile Türkiye’nin ilk yerli havacılık motoru çalıştırıldı. Aynı yılın Kasım ayında motorun ilk prototipi Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ’ye (TUSAŞ) teslim edildi.
İlk uçuş ve rekorlar
TEI-PD170 motorunun ANKA platformuyla entegrasyonu, 2018 yılında tamamlandı. Yerli motor, -10 derece gibi zorlu hava koşullarında 27 Aralık 2018'de ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi. Ardından, TUSAŞ'ın AKSUNGUR platformu için de tercih edilen TEI-PD170, 4 Ekim 2021'de bu platformla ilk uçuşunu yaptı.
Motorun performansı sadece uçuş süreleriyle sınırlı kalmadı. TEI-PD170, AKSUNGUR ile 45 saatlik uçuş rekoruna ulaşırken, Bayraktar TB3 ile 36 bin 310 fit irtifa rekorunu kırdı. Kısa pistli gemilerden kalkış ve iniş yapabilen ilk SİHA olan Bayraktar TB3, bugüne kadar 823 saatlik uçuşunu TEI-PD170 motoruyla gerçekleştirdi.
ANKA, AKSUNGUR ve Bayraktar TB3 platformlarının TEI-PD170 motoruyla gerçekleştirdiği toplam uçuş süresi 2000 saati aştı.
Motorun teknik özellikleri
TEI-PD170, 170 beygir gücündeki performansı ile dikkat çekiyor. Hiç güç kaybetmeden 20 bin fit irtifaya ulaşabilen motor, maksimum 45 bin fit tavan irtifaya çıkabiliyor. Yüksek güç/ağırlık oranı ve iki kademeli turboşarj sistemi, motorun dünya standartlarında bir ürün olarak kabul görmesini sağlıyor.
Motor, sivil havacılık standartlarına uygun olarak kalifiye edildi ve özgün bir kontrol yazılımıyla donatıldı. Emniyet ve güvenilirlik konusunda sağlam bir mimariye sahip olan TEI-PD170, yedekli motor kontrol sistemine de sahip.
İlk ihracat ve küresel ilgi
TEI-PD170'in başarısı, Türkiye sınırlarını aşarak uluslararası alanda da ilgi çekti. 2024 yılının başında ilk ihracatını gerçekleştiren motor için farklı ülkelerle görüşmeler sürüyor. Üstün irtifa kabiliyeti ve güvenilir performansı, motorun küresel pazarda öne çıkmasını sağladı.
