QNB ekonomistleri, Türkiye’de kredi genişlemesinin reel etkilerini analiz etmek için geliştirdikleri Reel Net Kredi Kullanımı (RENKK) endeksiyle yeni bir gösterge sunuyor. Kur ve enflasyon etkilerinden arındırılarak hazırlanan endeks, kredi kullanımındaki gerçek değişimi izlemeye olanak sağlıyor. Son veriler, kredi kullanımında yavaşlama olduğunu ortaya koydu.
Yavaşlama trendi gözleniyor
RENKK endeksi, son haftalarda sıfır seviyesinin altında kalarak kredi kullanımında yavaşlama sinyali verdi. QNB Ekonomisti Deniz Çiçek, bu yavaşlamanın manşet enflasyonun düşmesi ve reel faizlerin yükselmesiyle uyumlu olduğunu belirtti. Endeks, 2018-2019 yıllarındaki dezenflasyon dönemine kıyasla kredi kullanımının daha güçlü kaldığını ancak sıkı para politikasının etkisiyle gerilediğini ortaya koyuyor.
Sıkı para politikası ve kredi büyümesi
2023 Mayıs seçimlerinden sonra devreye giren sıkı para politikası, yüksek faiz oranları ve reel değerli Türk Lirası ile kredi büyümesi kontrol altına alınmaya çalışıldı. Merkez Bankası’nın son verilerine göre, 13 haftalık yıllıklandırılmış ticari kredi büyümesi kur etkisinden arındırıldığında yüzde 21,74 seviyesine geriledi. Yüksek faiz ortamı, TL ticari kredi büyümesini sınırlarken reel sektörün döviz kredilerine yönelmesine neden oldu.
Tarihsel perspektif: Servet transferi ve enflasyon
RENKK endeksi, Türkiye’de kredi piyasasında enflasyonun etkisini gözler önüne seriyor. Özellikle 2022 yılında kredi genişlemesiyle tasarruf sahiplerinden kredi kullananlara doğru bir servet transferi yaşandığı görülürken, 2024 yılında bunun tersine bir eğilim başladı. ÜFE ve TÜFE bazlı hesaplamalarla ortaya konan reel kredi kullanımındaki trendler, sıkı para politikasının etkisini açıkça ortaya koyuyor.
RENKK endeksi nasıl hesaplanıyor?
RENKK endeksi, BDDK’nın haftalık kredi verileri ile oluşturuluyor. Yabancı para kredi değişimleri kur etkisinden arındırılıyor, ardından enflasyon düzeltmesi yapılarak net kredi kullanımı hesaplanıyor. Bu seri, tarihsel eğilimden ayrıştırılarak normalize ediliyor ve 13 haftalık hareketli ortalama verilerle yumuşatılıyor. -0.8 eşik değerinin altındaki veriler daralmayı, sıfırın üzerindekiler ise genişlemeyi gösteriyor.
İlerleyen dönemde ne bekleniyor?
RENKK endeksine göre, Merkez Bankası’nın sıkı para politikası ve yüksek faizler kredi kullanımını kontrol altında tutmaya devam edecek. Ancak bu süreçte, TCMB’nin politika faizleri ve makroihtiyati düzenlemeler belirleyici rol oynayacak. Kredi piyasasındaki daralma veya genişleme, iç talep ve ekonomik aktivite açısından kritik önemde olacak.
Şebnem Turhan/Ekonomim
