Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın son Enflasyon Raporu’nda reel sektördeki alacak-borç dinamiklerinde yaşanan sıkıntılara dikkat çekti. 2024 enflasyon hedefini yüzde 44’e çıkaran TCMB, reel sektör firmalarıyla yaptığı görüşmelerden elde edilen bulguları paylaşarak, firmalar arasında ödemelerin ertelendiğini ve ticaretin zorlaştığını belirtti. İmalat sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde Temmuz-Eylül 2024 döneminde yapılan görüşmelere dayanan raporda, ödemelerin ertelenme eğiliminin giderek yaygınlaştığı kaydedildi.
Krediye erişim azaldı, firmalar nakit koruma stratejisini benimsedi
TCMB'nin "Reel Sektöre İktisadi Mercek" çalışmasından elde edilen bulgular, artan finansman maliyetleri nedeniyle firmaların kredi kullanımı yerine nakit koruma yoluna gittiğini gösterdi. Banka, yüksek kredi maliyetleri ve faiz oranlarının, firmaları kredi kullanımını azaltmaya yönelttiğini açıkladı. Dövize yönelimde artış yaşanırken, işletmelerin nakitte kalma eğilimlerinin giderek daha belirgin hale geldiği ifade edildi. Ayrıca bazı firmaların tedarik kanalında peşin alım yerine ön ödeme veya avans talep ettiği gözlemlendi.
Tahsilat süreleri uzuyor, nakit akışı zorlaşıyor
Raporda, tahsilat sürelerinin uzamasının firmaların nakit akışını olumsuz etkilediği vurgulandı. Bu durum, firmalar arasında alacak-borç vadelerinin uyumsuzluğunu artırarak işletme sermayesi ihtiyacını yükseltti. Firmalar, tahsilat riskini azaltmak amacıyla müşteri seçiciliğine gidiyor; kredi kartı, teminat mektubu ve alacak sigortası gibi güvenceleri daha fazla kullanma eğilimi gösteriyor. Öte yandan, yatırım finansmanı kaynaklı ihtiyaçların azalmaya devam ettiği, firmaların özkaynak kullanımını önceliklendirdiği kaydedildi.
Tüketicilerin kampanya seçiciliği artıyor
Rapora göre, talep koşulları nedeniyle firmalar maliyet artışlarını tam olarak fiyatlara yansıtamıyor. Özellikle gıda ve hızlı tüketim ürünlerinde fiyat artışlarının yavaşlamasıyla birlikte, tüketicilerin kampanya ve indirimlere olan ilgisinin arttığı gözlemlendi. Beyaz eşyada yılın son çeyreğine yönelik yoğun kampanyalarla satışların destekleneceği, mobilya sektöründe de benzer bir strateji ile satışların artırılmaya çalışılacağı aktarıldı.
Üst segment ürünlerde talep korunuyor
Hazır giyim sektöründe genel olarak satışlarda yavaşlama gözlenirken, üst segment ürünlerde talebin daha güçlü kaldığı belirtildi. Tüketicilerin, artan maliyetler karşısında temel tüketim ürünlerine odaklanma eğiliminin devam ettiği, gıda dışındaki hızlı tüketim ürünlerinde ise kampanya duyarlılığının daha fazla öne çıktığı raporda yer aldı.
TCMB, reel sektör firmalarının kredi yerine nakit koruma eğilimlerini sürdürmesinin ve tahsilat sürelerinin uzamasının, ekonomik istikrar açısından dikkatle izlenmesi gereken unsurlar olduğunu belirtti.
Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü