Dünya ekonomisinin %98'ini temsil eden 134 ülke, merkez bankası dijital para birimlerini (CBDC) keşfetmeye hız verdi. Bu ülkelerin yarısı, bu süreci ileri aşamalara taşırken, Çin, Bahamalar ve Nijerya gibi öncü ülkelerde dijital paraların kullanımında gözle görülür bir artış yaşanıyor. ABD merkezli düşünce kuruluşu Atlantic Council'ın son raporuna göre, G20 ülkelerinin tamamı artık CBDC'lerle ilgili araştırmalar yapıyor ve toplamda 44 ülke bu dijital paraları deneme sürecine girdi.
CBDC'lerin küresel çaptaki benimsenme oranı, bir yıl öncesine göre 36 kat artmış durumda. Bu artış, nakit kullanımının azalmasına ve Bitcoin gibi dijital varlıkların yanı sıra 'Büyük Teknoloji' şirketlerinin para birimi üzerindeki güçlerine karşı bir yanıt olarak yorumlanıyor. Atlantic Council'dan Josh Lipsky ve Ananya Kumar, bu yılın en dikkat çekici gelişmeleri arasında, Bahamalar, Jamaika ve Nijerya'da CBDC kullanımındaki önemli artışın yer aldığını belirtiyor.
Çin'in CBDC Kullanımı Artış Gösteriyor
Dünyanın en büyük CBDC pilot projesine sahip Çin'de de durum farklı değil. Çin Merkez Bankası'nın (PBOC) verilerine göre, e-CNY olarak bilinen dijital yuan prototipinin kullanımı neredeyse dört katına çıkarak 7 trilyon yuana (987 milyar dolar) ulaştı. Lipsky, Çin'in bir yıl içinde CBDC'yi tam kapasiteyle faaliyete geçirebileceğini öngörüyor.
Avrupa Merkez Bankası da dijital avro için çok yıllık bir pilot proje başlatırken, ABD'nin dijital dolar konusunda uzun süreli çekimserliği sona erdi ve altı büyük merkez bankası ile birlikte sınır ötesi bir CBDC projesine dahil oldu. Ancak Lipsky, ABD'nin diğer önde gelen merkez bankalarına kıyasla hala geride olduğunu belirtiyor.
ABD'de Dijital Dolar Tartışmaları Sürüyor
Mayıs ayında, ABD Temsilciler Meclisi, halk tarafından kullanılacak 'perakende' CBDC'lerin doğrudan ihraç edilmesini yasaklayan bir yasa tasarısını kabul etti. Bu konu, Donald Trump ve Kamala Harris arasında yaklaşan başkanlık seçimlerinde önemli bir tartışma başlığı olarak öne çıkıyor. Senato'nun henüz bu konuda bir adım atmaması, belirsizliğin devam ettiğine işaret ediyor.
Rusya ve İran Dijital Para Birimlerine Odaklanıyor
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından, G7 ülkelerinin uyguladığı yaptırımlarla birlikte yalnızca bankalar arası 'toptan' CBDC projelerinin sayısı iki katından fazla artarak 13'e ulaştı. Bu projelerden biri olan mBridge, Çin, Tayland, Birleşik Arap Emirlikleri, Hong Kong ve Suudi Arabistan gibi ülkelerin dijital para birimlerini birbirine bağlıyor ve daha fazla ülkenin katılımıyla genişlemesi bekleniyor.
Rusya'nın bu projelerden birine dahil olması beklenmiyor ancak dijital ruble, Moskova metrosu ve bazı benzin istasyonlarında kullanımda. İran da dijital bir riyal üzerinde çalışarak bu alanda adımlarını hızlandırıyor. Lipsky, "ABD seçimlerinde ne olursa olsun, Fed yıllarca geride kalacak" diyerek, bu alandaki rekabetin uzun süreceğini belirtiyor.