Kongo Demokratik Cumhuriyeti, teknoloji devi Apple’ın Fransa ve Belçika’daki yerel iştiraklerini, tedarik zincirinde “çatışma bölgesindeki mineralleri” kullanmakla suçladı. Kongo hükümetinin avukatları, Reuters’e yaptığı açıklamada Paris savcılığına ve Belçika soruşturma makamlarına şikayet dilekçeleri sunduklarını belirtti.
Bilgisayar ve telefon üretiminde kullanılan kalay, tantal ve tungsten (3T mineralleri) Kongo’nun en önemli yeraltı kaynakları arasında bulunuyor. Ancak Birleşmiş Milletler uzmanları ve insan hakları örgütleri, bu minerallerin bazı bölgelerde silahlı gruplar tarafından çıkarıldığını ve bu grupların gelirlerini silah alımında kullanarak sivillere yönelik katliam, yağma ve toplu tecavüz gibi suçlara karıştığını ifade ediyor.
Apple, doğrudan mineral tedarik etmediğini ve tedarik zincirindeki firmaları düzenli olarak denetlediğini belirtiyor. Şirket, 2023 yılında ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na sunduğu raporda, tedarik zincirinde Kongo’daki silahlı gruplara fayda sağlanmadığını bildirmişti. Ancak Kongo’nun avukatları, Apple’ın Kongo’dan yasa dışı yollardan çıkarılan mineralleri kullandığını ve bu durumun şirketi Kongo’daki suçlara ortak ettiğini savunuyor.
Fransa ve Belçika'da suçlamalar
Kongo hükümeti, Apple France, Apple Retail France ve Apple Retail Belgium şirketlerini savaş suçlarını örtbas etmek, yasadışı yollarla elde edilen minerallerin aklanmasına göz yummak ve tüketicilere aldatıcı ticari garantiler vermekle suçluyor. Şikayetlerde, Apple’ın Kongo’daki mineral tedarik zincirinde “sistematik yanlışların farkında olduğu” iddia ediliyor.
Kongo’nun avukatlarından Christophe Marchand, Belçika’nın, Kongo kaynaklarının yağmalanmasını durdurmak için ahlaki bir yükümlülük taşıdığını belirtti. Marchand, Kongo’nun sömürge döneminden bu yana kaynaklarının sömürüldüğünü vurguladı.
ITSCI ve tedarik zinciri eleştirileri
Kongo’daki şikayetler, Apple’ın da dahil olduğu Sorumlu Mineraller Girişimi (RMI) ile bağlantılı olan ITSCI programına odaklanıyor. ITSCI, metal endüstrisi tarafından finanse edilen ve yüksek riskli bölgelerdeki minerallerin izlenebilirliğini sağlamak için oluşturulmuş bir sertifikasyon programı. Ancak Kongo’nun avukatları, ITSCI’nin güvenilir olmadığını ve Apple’ın tedarik zincirini temiz göstermek için bu programı kullandığını iddia ediyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı da Temmuz ayında yaptığı açıklamada, Kongo ve komşu ülkelerdeki minerallerin yasa dışı ticaretinin çatışmalara finans sağladığına dikkat çekmişti. Aynı zamanda, tedarik zinciri izlenebilirliği konusunda mevcut şemaların yetersiz kaldığını ifade etmişti.
Silahlı gruplar ve madencilik rekabeti
Kongo’nun doğusundaki madencilik bölgeleri, 1990’lardan bu yana silahlı gruplar arasındaki çatışmalar nedeniyle şiddetin merkezi haline geldi. BM raporlarına göre, bu gruplar, madencilik faaliyetleri üzerinden gelir elde ederek silah tedarik ediyor ve sivillere yönelik insan hakları ihlalleri gerçekleştiriyor.
Fransa ve Belçika mahkemeleri, şikayetlerin araştırılması ve ceza davası açılıp açılmayacağına karar verecek. Kongo’nun avukatı Robert Amsterdam, bu davaların büyük teknoloji şirketlerine yönelik “ilk yaylım ateşi” olduğunu belirtti.
