Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA), “Atıl Varlık Riski ve Fosil Yakıt Yatırımlarından Çekilme Eğilimi: BIST 100 Örneği” başlıklı raporunu yayımladı. Raporda, fosil yakıtlardan çekilme eğiliminin Türkiye sermaye piyasalarını etkileyebilecek önemli bir risk oluşturduğu vurgulandı. Özellikle büyük varlık yönetim şirketlerinin fosil yakıt yatırımlarını azaltmasıyla ortaya çıkan bu eğilim, dünya çapında hız kazanan bir finansal dönüşüm olarak öne çıkıyor.
Küresel piyasalar fosil yakıttan çıkışın etkilerini yaşıyor
Londra, Sao Paulo, Moskova, Avustralya ve Toronto gibi büyük borsalarda, fosil yakıtlara yapılan yatırımların piyasa değerinin yaklaşık %20 ila %30’unu oluşturduğu belirtilirken, BIST 100 endeksinin karbon riskine maruziyet oranının %11,3 olduğu hesaplandı. Bu oran, Türkiye için de fosil yakıtlara bağlı risklerin azımsanamayacak düzeyde olduğunu gösteriyor.
Raporda BIST 100 şirketlerinin %7,3'ünün doğrudan fosil yakıt yatırımlarına, %4'ünün ise hem fosil yakıt hem de yenilenebilir enerji yatırımlarına sahip olduğu bilgisi paylaşıldı. Yenilenebilir enerji yatırımları ayrıştırıldığında ise BIST 100 şirketlerinin doğrudan karbon riskine maruz kalma oranı %8,7’ye çıkıyor.
Kurumsal yatırımcılar yeşil dönüşümün önemini vurguluyor
SEFiA'nın raporunda, fosil yakıt yatırımlarından çekilme eğiliminde artış görüldüğünde, bu alandaki yatırımların sermaye piyasalarından kaynak bulmakta zorlanabileceğine dikkat çekildi. Bu bağlamda fosil yakıtlardan çıkışın yalnızca iklim hedefleri açısından değil, aynı zamanda finansal risklerin azaltılması için de önem arz ettiği ifade edildi.
Net sıfır hedefine uyum için somut plan eksikliği
Raporda ayrıca, BIST 30’daki bankacılık harici 26 şirketin iklim riskleri incelendi. 2022'de bu şirketlerin %44'ü “yüksek ve ciddi yüksek riskli” olarak değerlendirilirken, bu oran geçen yıl %38’e geriledi. “Düşük riskli” şirket oranı ise %19'dan %8’e düştü. Bu durum, BIST 30’da iklim risklerine dair belli bir iyileşme olsa da şirketlerin net sıfır emisyon hedefine yönelik somut planlara ihtiyaç duyduğunu ortaya koyuyor.
Enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji yatırımları öncelikli
SEFiA Direktörü Bengisu Özenç, Türkiye’nin finansal piyasaları ve kurumsal yatırımcılarının iklim hedefleri ve karbonsuzlaşma çerçevesinde dönüşüme maruz kalmasının kaçınılmaz olduğunu belirtti. Özenç, fosil yakıtlara yapılan yatırımlar yerine enerji verimliliği ve yenilenebilir enerjiye öncelik verilmesi gerektiğini ifade etti. Küresel eğilimlerin yakından izlenmemesi durumunda, bu yatırımların zamanla atıl varlık haline dönüşebileceği ve bankacılık sektöründe temerrüt riskini artırabileceği öngörülüyor. Özenç, sınırlı karbon bütçesine uyum sağlamak adına büyük işletmelerin de bu finansal riskleri değerlendirmesi gerektiğini vurguladı.
Sonuç: Türkiye’nin enerji dönüşümüne ihtiyacı var
Rapor, BIST 100 şirketlerine finansal riskleri azaltmak için enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji yatırımlarına ağırlık vermeleri gerektiğini hatırlatıyor. Fosil yakıtlardan çıkışın hem iklim hem de ekonomik riskleri azaltacağı belirtilirken, Türkiye’deki kurumsal yatırımcılar için net sıfır hedeflerine uyum sağlayacak somut stratejilerin geliştirilmesi gerekliliği öne çıkıyor.
