ABD, Trump yönetiminin Tahran’a yönelik “azami baskı” politikasını yeniden hayata geçirme stratejisi çerçevesinde İran’ın petrol ihracatına yönelik yeni yaptırım kararlarını duyurdu. ABD Hazine Bakanlığı tarafından açıklanan yaptırımlar kapsamında, aralarında Çinli küçük bir petrol rafinerisinin de bulunduğu kurumlar hedef alındı. Bu adım, İran ham petrolünü ithal eden Çinli aktörlere yönelik baskıyı artırmayı amaçlıyor.
Hedef: Petrol ihracatını sıfırlamak
Hazine Bakanlığı açıklamasında, İran’ın petrol satışından elde ettiği gelirlerle “terörist vekiller ve ortaklara destek sağladığı” ifade edilerek, bu gelir akışını engellemek amacıyla İran’ın petrol ihracat zincirini hedefleyen önlemler alındığı belirtildi. Hazine Bakanı Scott Besant, İran petrolünün ticaretine aracılık eden tüm şirket ve kuruluşların ciddi yaptırım riski altında olduğunu vurguladı.
Trump yönetimi, İran’ın petrol ihracatını sıfıra indirme hedefine ulaşmak için şimdiye kadar altı farklı yaptırım paketi açıkladı. Bu kapsamda son olarak küçük ve bağımsız bir Çinli rafineri, 1 milyar doları aşan değerle İran petrolü satın almakla suçlanarak yaptırım listesine eklendi. Bu, Trump döneminde benzer nitelikte yaptırım uygulanan ikinci küçük Çin rafinerisi oldu.
Görüşmeler sürerken yaptırım kararı geldi
Yeni yaptırımlar, ABD ile İran arasında nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılmasına yönelik diplomatik görüşmelerin sürdüğü bir dönemde geldi. Geçtiğimiz hafta Umman’da yapılan ilk tur görüşmeleri, önümüzdeki günlerde Roma’da devam edecek ikinci tur takip edecek. Trump yönetimi ise bu diplomatik süreçle eş zamanlı olarak ekonomik baskı mekanizmalarını devreye sokmuş durumda.
Çin tepki gösterdi
Yaptırımların ardından Çin’in Washington Büyükelçiliği Sözcüsü Liu Bingyu, ABD’yi “Çinli kişi ve kurumlara yönelik haksız baskıya son vermeye” çağırdı. Bingyu, Pekin’in meşru çıkarlarını korumak için gerekli tüm adımları atacağını ifade etti. Çin, İran petrolünün en büyük ithalatçısı konumunda bulunuyor ve ABD yaptırımlarını tanımadığını belirtiyor.
Pekin ve Tahran yönetimleri, ABD finansal sisteminden uzak durmak amacıyla yuan bazlı ödeme yöntemlerini ve aracılar ağına dayalı bir ticaret mekanizması geliştirmiş durumda.
Petrol sevkiyatında “gölge filo” uyarısı
ABD Hazine Bakanlığı, yaptırımlarla birlikte nakliye ve denizcilik sektörüne yönelik yeni bir rehber yayımlayarak, İran’ın petrol sevkiyatlarını gizlemek için başvurduğu “gölge filo” uygulamasına dikkat çekti. Rehberde, bu tür sevkiyatlara karşı alınabilecek önlemlere yer verildi.
Nükleer anlaşmadan çekilmenin etkisi sürüyor
Başkan Trump, 2018 yılında, İran ile dünya güçleri arasında 2015’te imzalanan nükleer anlaşmadan ABD’yi çekerek kapsamlı yaptırımları yeniden yürürlüğe sokmuştu. Bu karar sonrası İran, anlaşmada belirtilen uranyum zenginleştirme sınırlarını aşmıştı. Batılı ülkeler, Tahran’ı nükleer kapasitesini sivil enerji sınırlarının ötesine taşımakla suçlarken, İran yönetimi nükleer faaliyetlerinin yalnızca enerji üretimi amacı taşıdığını savunuyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce, yaptırımların eksiksiz uygulanacağını belirterek, “İran petrol geliriyle istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerini finanse etmeye devam ettiği sürece, bu baskı sürecek” açıklamasında bulundu.
